JoomlaTemplates.me by HostMonster Reviews
Chuda PDF, plan i przekrój
Długość [m] 52
Głębokość [m] 14
Lokalizacja Trzebniów (Gmina Niegowa), Rysia Góra
GPS N 50°40’24.0” E 19°25’39.6”
Stopień trudności Korytarze wejściowe miejscami ciasne (trzeba się czołgać). Początkowo rozwinięcie poziome, na SW krańcu jaskini znajduje się studnia (zalecane użycie liny).

 

Opis dojścia

Jaskinia znajduje się we wschodnim zwieńczeniu szczytowego grzbietu Rysiej Góry znajdującej się około 800 m ku NW od ostatnich od północy zabudowań Trzebniowa. W skalnym, szczytowym grzbieciku znajdują się otwory jaskini.

 

Opis jaskini

Otwór wschodni (1), ciasny i bardzo spłaszczony, o wymiarach 1,3 m szerokości i 0,2-0,4 m wysokości, z lewej strony i częściowo w spągu ograniczony jest wantą. Dwa pozostałe otwory zlokalizowane są z drugiej strony grzbieciku w odległości 3 m od siebie. Oba mają regularny, półkolisty przekrój, mniejszy o wymiarach 0,6x0,4 m, większy 1,4x04 m.

Za otworem wschodnim biegnie w dół niski, ciasny korytarzyk o długości 2,5 m, szerokości 1-1,3 m i wysokości 0,4-0,6 m. Doprowadza on do rozgałęzienia. W prawo biegnie korytarz długości 5 m, szerokości 0,5-0,8 m i wysokości 0,5-0,9 m, który wyprowadza do mniejszego otworu (2) po drugiej stronie grzbietu. Zaraz na jego początku, z prawej strony otwiera się zaciskowe wejście do bardzo ciasnego, równoległego korytarzyka doprowadzającego po 4 m do trzeciego otworu (3). W połowie długości pierwszego korytarzyka, po prawej stronie, ponad 0,7 m wysokości prożkiem odchodzi krótka odnoga kontynuująca się ku powierzchni. Dno obydwu korytarzyków pokryte jest humusem wymieszanym z drobnym gruzem. Od rozgałęzienia w kier. SE biegnie jeszcze jedna 2,5 m długości odnoga, szerokości na początku 1 m, by na końcu zwęzić się w szczelinę nie do przejścia. Spąg wypełnia tutaj również humus.

Główny ciąg jaskini kontynuuje się ku SW. Ciasnym przejściem ponad zaklinowanymi kamieniami dostajemy się do stromo opadającego korytarza o półkolistym przekroju szerokości 1-2,3 m i wysokości 0,7-0,9 m. Na prawej ścianie widoczne są liczne grzybki naciekowe. Dno wypełnia namulisko gliniaste, w górnej części korytarza wymieszane z humusem. Po 5 m korytarz zwęża i obniża się do zaciskowego przejścia, po którego pokonaniu stajemy w komorze zwaną Salką Barokową. Ma ona 4 m długości i 3,5 m szerokości oraz do 2,5 m wysokości. Z lewej strony, ponad 1 m wysokości progiem znajduje się pochyła półka o szerokości do 1 m, pokryta świeżym namuliskiem gliniastym. Na prawej ścianie występują zniszczone nacieki żebrowe i polewy. Dno komory pokrywa namulisko gliniaste. Końcówka komory obniża się przechodząc w 1,5 m długości wnękę, szerokości 0,8 m. i wysokości 1,8 m. W jej dnie widnieje pionowe, ciasne przejście do niższych partii jaskini. W przekroju poziomym ma ono kształt gruszkowaty i wymiary 0,8x0,3 m. Przed nim, w prawo w górę po pochyłym progu dostać się można do ślepego komina o owalnym przekroju, średnicy 0,7-0,8 m i wysokości 3 m. Wejście do niższych partii zostało wtórnie wymyte w grubej polewie kalcytowej, której zrekrystalizowane resztki pokrywają ściany wnęki. Poniżej znajduje się komora zwana. Salą Naciekową. Jej dno znajduje się 6 m poniżej. Do jej pokonania zarówno w dół jak i w górę wskazane jest użycie liny, którą zamocować można 1,5 m powyżej wejścia na kolumnie naciekowej. Ściany i strop komory okrywała pierwotnie bogata szata naciekowa w postaci stalaktytów, draperii, żeber, nacieków wełnistych i innych. Jak opisywali odkrywcy: „Wejście do Sali Naciekowej ze względu na ochronę szaty naciekowej powinno się odbywać przy pomocy liny (zjazd).Wyjście możliwe jest bez liny, lub używając jej jako poręczówki” (Wójcik 1959). Obecnie większość nacieków uległa dewastacji, ocalały jedynie w miejscach trudno dostępnych. M.in. we wnęce bezpośrednio poniżej wejścia znajdują się nieliczne, ale dobrze wykształcone pola ryżowe, wypełnione wodą.

Po 6-metrowym zjeździe lub rozpieraczkowym zejściu stajemy na obniżającym się ku SW dnie komory. Jest ona przy spągu kształtu mniej więcej owalnego o wymiarach 6 m długości i 3,5 m szerokości. Od południowo-zachodniej strony, w 1/3 jej długości znajduje się próg 1 m wys., którego górna krawędź utworzona jest z grubej (0,2-0,3 m) polewy kalcytowej. Polewa ta kontynuuje się w prawo i nieco w górę kończąc się na północnej ścianie komory. Poniżej progu opada ku WSW pod kątem około 40° korytarz, na początku szerokości 1,5 m i wysokości 0,8 m. Na długości 4 m zwęża się on regularnie ku końcowi, przechodząc w zablokowane kamieniami ciasnoty. Jego dno pokrywało pierwotnie namulisko gliniaste; obecnie w całości pokryte jest rumoszem. Ponad progiem, również w tym samym kierunku, ściany komory zbiegają się, tworząc ciasne, o gruszkowatym przekroju przejście o wymiarach 0,2-0,4 m szerokości i 0,7 m wysokości. Przed nim, na lewej ścianie widoczne są resztki połamanych i zrekrystalizowanych stalaktytów. Za zwężeniem znajduje się komórka (1,5x1,5 m i wysokości 1,8 m), która kończy się w tym samym kierunku zalaną polewą kalcytową szczeliną. Oprócz polew widzimy tu również kilka niewielkich kolumienek naciekowych i żeber, a także nieco grzybków. Według odkrywców, strop zdobiły liczne stalaktyty.

Po przeciwnej, wschodniej stronie komory otwiera się ciasne wejście do 4 m długości korytarza, którego lewą ścianę tworzy bardzo stroma pochylnia, która w kierunku stropu przechodzi w pion. Spąg korytarza, częściowo pochylni, a także strop tworzy gliniaste namulisko, w którym z rzadka tkwią gruz i większe kamienie. Materiał ten pierwotnie wypełniał całkowicie przekrój korytarza, którego strop stanowiła Salka Barokowa. Korytarz kończy się niewielkim rozszerzeniem o wymiarach 1x1,8 m i wysokości 0,9 m z rzadkimi formami naciekowymi, w postaci obłamanych i przytwierdzonych jednym lub dwoma końcami do polewy zrekrystalizowanych stalaktytów. Podobne formy naciekowe znajdują się również w północno-zachodniej stronie Sali Naciekowej, we wnęce około 3,5 m nad spągiem komory.

Powstała w wapieniach górnojurajskich. Geneza jaskini wydaje się być skomplikowana. Pierwotnie wody płynące z rejonu otworów drążyły główny ciąg bezpośrednio w dół od obecnego poziomu namuliska w Barokowej Salce, wymywając korytarz pod nią i część Sali Naciekowej na pęknięciu o kierunku NE-SW. Odcinek od wschodniego otworu do Salki Barokowej utworzony został na kontakcie szczeliny międzywarstwowej, biegnącej zgodnie z upadem warstw pod kątem około 30° oraz tego samego pęknięcia, którego płaszczyzna poniżej, w Sali Naciekowej jest przesunięta ku SE o około 2 m. W późniejszym okresie korytarz pod Salką Barokową wypełniony został namuliskiem, na którym zaczęła się tworzyć masywna polewa kalcytowa. Podobny proces odbył się w Sali Naciekowej. Polewy te zostały następnie rozmyte przez wody, które nadały jaskini obecny kształt. Wymyły one aktualne wejście do Sali Naciekowej a także po zniszczeniu grubej polewy w jej dnie - najniżej położony korytarzyk. Usunęły również część namuliska w korytarzyku pod Salką Barokową. W jakimś okresie większość Sali Naciekowej oraz korytarzyk na wschód od niej wypełnione były wodami stagnującymi o czym świadczą gąbczaste formy widniejące na ścianach komory, a także zrekrystalizowane nacieki w sali i w korytarzyku biegnącym ku wschodowi.

Przy otworach jaskini rosną mchy i wątrobowce.W trakcie pomiarów zlokalizowano w Sali Naciekowej zimujący okaz podkowca małego Rhinolophus hipposideros. W pochyłym korytarzu przed Salką Barokową żyją liczne troglobiontyczne pająki Meta menardi i bezskorupowe ślimaki pomrowy Limax sp., a także komary. Te same pająki i ślimaki występują również w mniejszych ilościach w Salce Barokowej. W tej samej komorze i w korytarzu przed nią przebijają się z powierzchni liczne brody.

 
 
Historia eksploracji
 
Jaskinię odkryli i wyeksplorowali w dniach 29 września - 2 października 1955 r. członkowie Warszawskiej Sekcji Taternictwa Jaskiniowego PTTK: A. Jurewicz, J. Rudnicki, B. Styczyński. Informacja o odkryciu jaskini umieszczona została w biuletynie Warszawskiej STJ „Wiercica” (nr. 1 A, 1955), a także przez Z. Wójcika w roczniku „Ćeskoslovensky kras” (1958). Korytarzyk na wschód od Sali Naciekowej, po kilku wcześniejszych próbach, wyeksplorował w dniu 14 stycznia 1996 r. K. Piekarczyk z Katowickiego Klubu Speleologicznego.
 
 
Bibliografia

Państwowy Instytut Geologiczny - Portal "Jaskinie Polski"