Opis dojścia

Do Dziury w Dąbrowie najłatwiej dojść od skrzyżowania drogi wojewódzkiej 783 Olkusz-Wolbrom z drogą prowadzącą w stronę Podlesia Rabsztyńskiego. W tym miejscu główną trasę przecina Szlak Orlich Gniazd. Od szosy idziemy czerwonym szlakiem w kierunku NW (w kierunku Jaroszowca). Po 400 metrach od skrzyżowania skręcamy na N w widoczny trakt leśny (ostatnia droga przed odbiciem na północ czerwonego szlaku). Podchodzimy nią około 150 metrów. Po przejściu z lasu świerkowego w bukowy skręcamy na W. Po 80. metrach w niedużym uwale położony jest niewidoczny z daleka otwór jaskini.

Opis jaskini

Do jaskini prowadzi ciasny, pionowy otwór, zlokalizowany w dnie leja krasowego. Jego ściany są niestabilne, przy próbie wejścia osypują się piasek i kamienie. Otwór wejściowy przechodzi w kilkumetrowej długości pochylnię – Zjeżdżalnię. W 1/3 długości pochylni w kierunku północnym odchodzi krótki korytarzyk z piaskowym zamkiem. Zjeżdżalnia sprowadza do Korytarza z Lustrami – najobszerniejszej szczeliny w jaskini, rozwiniętej na pęknięciu N-S. Dno szczeliny pokrywa zawalisko.
Jaskinia rozwija się dalej w kierunku południowym. Z Korytarza z Lustrami poprzez niewysokie okna przechodzimy do Rozdroża – niewielkiej salki, z której korytarze jaskini rozchodzą się w kilku kierunkach.
W kierunku południowym ciągnie się kilkumetrowej wysokości Korytarz Beskidzki. Swoim charakterem przypomina zawaliskowe jaskinie znane z rejonu Beskidów. Miejscami jest wysoki, czasem ciasny, niekiedy trzeba przeciskać się między słabo zaklinowanymi blokami skalnymi. Korytarz kończy się zawaliskiem. Jest to najdalej na południe wysunięty fragment Dziury w Dąbrowie.
Z Rozdroża, połogim, kruchym kominem (Zsyp) dostajemy się do Sal Muszelkowych. Wchodząc na górę zapieraczką możemy pójść dalej w dwie strony. W kierunku NW znajduje się niewielka salka, nie mająca dalszej kontynuacji. Na ścianach znajdują się nieliczne grzybki naciekowe. Znaleziono tu czaszkę lisa. Od komina kierujemy się natomiast w drugą stronę, na W. Pod nogami znajduje się ciasna studzienka, urywająca się nad Korytarzem z Lustrami. Natomiast na S, na wysokości około metra od spągu zlokalizowany jest przełaz prowadzący do kilku salek nazwanych Salami Muszelkowymi. Ich charakter jest odmienny od pozostałej części jaskini. Są to szerokie, lecz bardzo niskie pustki. Strop w nich jest płaski i spękany. Te partie jaskini znajdują się blisko powierzchni ziemi. Świadczą o tym korzenie drzew, przewiew, oraz wyniki kartowania. W środkowej sali znajduje się „wydma” – piach, który zjechał z góry w wyniku zawalenia się stropu. W stropie możemy oglądać sporą ilość amonitów i ramienionogów.
Wracając do Rozdroża, w jego SW części, po zejściu z ukośnej płyty dostajemy się do ciasnego przełazu między blokami skalnymi. Następnie w kierunku zachodnim przechodzimy do ciasnej, pofalowanej szczeliny prowadzącej nas w dół, pokonujemy ją zapieraczką. Jest to trzecie piętro jaskini. Po pokonaniu 6-metrowej studni stajemy na półce. Możemy wybrać stąd jedną z trzech dróg. Kontynuując schodzenie w dół szczeliną możemy dostać się na dno jaskini. W kierunku północnym prowadzi krótki korytarz oparty na tym samym pęknięciu, który również możemy pokonać zapieraczką do dna. Natomiast z półki w kierunku południowym odchodzi kilkunastometrowy korytarz rozwinięty na ukośnym pęknięciu. Strop i spąg zbudowany jest z luźnych kamieni. Dno jaskini to krótka szczelina, zakończona w obu kierunkach niedostępnymi dla człowieka szczelinami i zawaliskiem. Spąg jest tutaj kamienno-piaszczysty.
Jaskinia ma genezę grawitacyjną. Namulisko tworzy tylko gruz i piasek, a przy otworze liście. Nacieki tworzą resztki polew, kilka draperii i grzybki. Natomiast bardzo liczne są skamieniałości: amonity, belemnity, gąbki, ramienionogi oraz igły jeżowców.
Światło sięga do połowy Zjeżdżalni. Podczas ujemnej temperatury otoczenia, z otworu wydobywa się ciepłe, wilgotne powietrze. W otworze wegetują tylko glony. Z fauny stwierdzono muchówki, w tym komary, motyle Scoliopterix libatrix, Triphosa dubitata i Inachis io, chrząszcze - biegacze i inne, wije, kosarze, pająki, w tym Meta menardi, ślimaki bezskorupowe. We wnętrzu jaskini, mimo licznych wizyt, zaobserwowano tylko raz hibernującego nietoperza (podkowiec mały), o częstej obecności nietoperzy świadczą coraz liczniejsze odchody.
Mimo braku większych trudności technicznych jaskinia wymaga dużej ostrożności i rozwagi ze względu na zagrożenie ze strony osypujących się kamieni oraz niestabilnych zawalisk. Jaskinia prawdopodobnie nie jest jedynym obiektem jaskiniowym na wzniesieniu. Wokół otworu jaskini znajduje się kilka obiecujących zapadlisk. Opis inwentarzowy, galeria zdjęć i plan dostępne są także na portalu www.jaskiniejury.pl

Historia eksploracji

31.12.2011r. – W czasie zimowej eksploracji powierzchniowej Marek Pawełczyk zauważa wytop w śniegu w dnie leja krasowego.
1-2.01.2012r. – podczas dwudniowej eksploracji M. Pawełczyk poszerza i pogłębia lej dostając się do niewielkiej pustki, z której widać dalszą kontynuację.
13.01.2012r. – zespół w składzie: Wojciech Kuczok, Marek Pawełczyk i Jarosław Surmacz poznaje całą jaskinię.
26.10.2013r. – zespół: Jakub Nowak, Anna Adamczewska i Marek Pawełczyk wykonuje pomiary jaskini.

Bibliografia

Jaskinie, numer 73

Autorzy opracowania (opisy, historia)

Jakub Nowak, Marek Pawełczyk

Zdjęcia

Jakub Nowak