Otwory północnej części jaskini znajdują się u podstawy 10 m wysokości skały, zamykającej od dołu skalistą grań. Większy, północno-wschodni otwór (1) posiada kształt nieregularnego trójkąta o wymiarach 3,3x2 m. Otwór północno-zachodni (2) ma regularny, półokrągły kształt o szerokości 2 m i wysokości 1,3 m. Pomiędzy nimi widnieje jeszcze jedno wejście, o owalnym przekroju (1 m średnicy). Od zachodniej strony skały otwiera się ku ESE tzw. Sala bez Stropu, będąca kiedyś komorą jaskiniową, której strop w późniejszym okresie został zniszczony. Na jej przedłużeniu, ponad 2-metrowym progiem widnieje szczelinowy otwór (3) korytarza. Ma on kształt wydłużonego trójkąta o wysokości 2 m i szerokości u podstawy 1 m. W północnej stronie Sali bez Stropu znajdują się dwa kolejne otwory: lewy (4) o półkolistym przekroju i wymiarach 0,8x0,9 m. i prawy (5) - „gotyckiego” kształtu z 0,8 m wysokości półką po lewej stronie i wymiarach 2 m wysokości x 1 m szerokości Ponad nim widoczne są dwa otwory (6) górnego piętra tej części jaskini, oba owalnego kształtu i wymiarach 0,5x1 m oraz 0,4x0,7 m. Z południowej strony Sali bez Stropu widnieje ostatnie, prowadzące do południowej części jaskini wejście (7). Posiada ono również ładnie myty, gotycki profil i wymiary 2,5 m wysokości i 1,3 m szerokości.

Za wyżej opisanym otworem biegnie w kierunku SE meander o klasycznym, gruszkowatym przekroju, szerokości przy spągu 0,5-1 m i wysokości 1-2 m. Na jego początku odchodzi w prawo krótka, 2,5-metrowa odnoga, przy końcu bardzo ciasna, z dwoma po prawej stronie zwężeniami nie do przejścia. Mniej więcej na szóstym metrze meandra, z prawej strony znajduje się 3 m wysokości kominek. Po około 10 m korytarz rozwidla się: na wprost, poprzez skrajnie trudny zacisk biegnie około 5 m długości ciasny korytarzyk szerokości 0,3-0,4 m i wysokości 0,5-0,8 m, kończący się szczeliną nie do pokonania. Natomiast w prawo meander zmienia kierunek generalnie na zachód. Zaraz za rozwidleniem biegnie w górę ciasny, 2 m wysokości kominek doprowadzający do korytarzyka, który po 2,5 m wypada z powrotem do meandra, poprzez 1,7-metrowy próg. Meander prowadzi jeszcze przez dalsze 7 m, poprzez coraz większe ciasnoty (0,5-0,3 m szerokości i 0,8-0 4 m wys.), aż kończy się niewielkim rozszerzeniem zalanym polewą kalcytową. Mniej więcej 4 m przed końcem biegnie w górę jeszcze jeden ciasny kominek o wysokości 3 m. W jego stropie w trzech kierunkach odchodzą ciasnoty nie do przejścia. Meander na pierwszych 5 m posiada namulisko próchnicze, dalej gliniasto-piaszczyste i gliniaste.

Z Sali bez Stropu, po pokonaniu 2-metrowego progu na wantach, dostajemy się do biegnącego ku ESE szczelinowego korytarza długości 6 m, szerokości 0,8-1,1 m i wysokości do 2,4 m. Jego strop kontynuuje się szczeliną ku powierzchni. Spąg pokryty jest namuliskiem próchniczym. Zaraz przy wejściu do Sali bez Stropu po prawej stronie znajduje się 3,5-metrowy korytarzyk, powstały na nieznacznie rozmytym krasowo pęknięciu. Ma on przekrój wydłużonego trójkąta o wymiarach 0,5 m szerokości przy spągu i 1,3 m wysokości

W północnej stronie Sali bez Stropu otwierają się dwa wyloty: prawy - prowadzący do regularnie mytego - owalnego w przekroju (o wymiarach 1,6x1,0 m) 4,5-metrowego korytarza i dalej do otworu północno-wschodniego, i lewy - 3-metrowy, równoległy korytarz, oddzielony od poprzedniego filarem o szerokości 0,5-1,0 m. W tym samym miejscu w kierunku północno-zachodnim biegnie jeszcze jedna, 2,5-metrowa odnoga o owalnym przekroju i średnicy 0,7 m. Łączy się ona z korytarzem prowadzącym do otworu północno-zachodniego. Spąg obu korytarzy do końca filara jest skalisty; dotyczy to również odnogi. Spąg w bezpośrednim sąsiedztwie otworu pokrywa namulisko próchnicze.

Ponad wlotem opisanego wyżej korytarza od strony Sali bez Stropu znajduje się wyższe pięterko tej części jaskini. Wiodą do niego dwa otwory: jeden ponad 2,5 m progiem - bezpośrednio od Sali, drugi znajduje się 1 m za wejściem do korytarza, 3 m nad jego spągiem. W pięterku, w lewo, biegnie mocno opadająca rura długości 3 m i średnicy 0,5 m, wyprowadzająca w stropie sąsiedniego korytarza. Natomiast na wprost widoczna jest niedostępna szczelina, mająca kontakt wzrokowy z drugą stroną pięterka. Jest to 3 m długości meander, kolistego przekroju i średnicy 0,3-0,7 m, który wypada 2 m wysokości progiem nad spągiem w pobliżu północno-wschodniego otworu. Namuliska w pięterku brak.

Korytarz za lewym otworem w północnej ścianie Sali bez Stropu na pierwszych 3 m jest niski (0,3-0,6 m) i szeroki do 1 m. Potem zwiększa wymiary do 2 m szerokości i 1,4 m wysokości Jego dno zalega namulisko próchnicze, z początku pokryte kamieniami. Dwa metry przed otworem północno-zachodnim, po prawej stronie, przez 0,6 m wysokości prożek dochodzimy do krótkiego, 2,5-metrowego korytarza o skalistym dnie, doprowadzającego do otworu pośredniego (8). Ma on również regularnie myty przekrój, o szerokości 0,5-1,0 m i wysokości 0,7-1 m.

Jaskinia powstała w wapieniach górnojurajskich. Stanowi wywierzyskowy fragment próżni krasowych, odwadniających masyw z poziomu zrównania, odpowiadającemu obecnej powierzchni tarasu erozyjnego pomiędzy jaskinią a Schroniskiem w Ostańczyku. Większość korytarzy modelowana była w pierwotnej formie przez duże ilości wód odprowadzanych pod ciśnieniem. W tej fazie rozwoju jaskini udział spękań jako czynnika genetycznie inicjującego był ograniczony. Wyjątkiem są starsze partie jaskini, czyli Sala bez Stropu i korytarz na jej przedłużeniu, których powstanie zdeterminowało pęknięcie o kierunku NW-SE, równoległe do północnej ściany skał. W późniejszym okresie, zarówno południowa jak i północna część jaskini, uformowane zostały ostatecznie w strefie wadycznej. Oprócz polewy na końcu korytarza południowej części jaskini i nielicznych, zwietrzałych grzybków, nacieków w jaskini brak.

Północne partie są prawie w całości suche, widne, przewiewne. W południowym korytarzu panuje mikroklimat typowo jaskiniowy.

W ślepym kominku w korytarzu południowym występują brody korzeni drzew.

Występują tu nieliczne troglofilne pająki Meta menardi, jak również ślimaki bezskorupowe pomrowy i komary.

Historia eksploracji

Jaskinia zinwentaryzowana została w 1951 r. przez K. Kowalskiego jako „Schronisko w Trzebniowie II”, pod numerem inwentaryzacyjnym 457. Dokumentację opracował M. Czepiel na podstawie pomiarów własnych i S. Wójcika wykonanych w dniach 29-30 kwietnia 2001 r. Dane zaktualizował J. Zygmunt (2009 r.).

Bibliografia

Państwowy Instytut Geologiczny - Portal "Jaskinie Polski"