Opis dojścia

Jaskinia znajduje się w rezerwacie "Parkowe" w Złotym Potoku. Ze względu na ochronę tej jaskini, jak i zakaz schodzenia ze szlaku w rezerwacie, dokładny opis dojścia do otworu nie będzie dostępny. Jaskinia zabezpieczona jest podwójnym, metalowym włazem. Dodatkowo otwór jaskini jest czasowo monitorowany.

Opis jaskini

Rejon Sali Krasińskiego

Otwór jaskini zlokalizowany jest w prawym zboczu doliny Wiercicy. Od zabezpieczonego klapą wejścia, w kierunku S wiedzie ciasna pochylnia, po kilku metrach sprowadzająca do obszernej i wysokiej Sali Krasińskiego o przebiegu NW-SE, stanowiącej górne piętro jaskini.

Sala o gliniasto-kamienistym spągu upada w kierunku SE. Podczas eksploracji natknięto się tu na duże ilości osadów kostnych, współczesnych i prehistorycznychoraz skorupy naczyń, wedle wstępnej ekspertyzy pochodzących z okresu wpływów rzymskich epoki żelaza. Szatę naciekową sali reprezentują draperie i polewy ze stwardniałego mleka wapiennego, najobficiej występujące we wschodnim  zaułku zlokalizowanym nad niewielkim prożkiem mniej więcej w połowie długości sali. S Sali ku S opada 2 metrowy próg, za którym prowadzi jeszcze przez kilka metrów wysoki korytarz z charakterystycznie urzeźbionymi, silnie skorodowanymi ścianami.

W niewielkiej niecce w zachodniej ścianie wstępnej części Sali Krasińskiego znajduje się okienko zabezpieczone stalową klapą, prowadzące poprzez Studnię Popielcową do rozległych, dolnych partii.

Ok. 20 metrowej głębokości studnia jest początkowo okrągła, o niewielkiej średnicy, po kilku metrach kontynuuje się na wyraźnie rozmytej szczelinie. W górnej części posiada dwa ciągi – jeden ciaśniejszy, w kierunku Sali Krasińskiego; drugi obszerniejszy – ślepy (mylące w drodze powrotnej). W górnej części studnię pokonujemy niezbyt trudną zapieraczką, lina jest konieczna do pokonania jej ostatniej części, wpadającej już do głównego korytarza dolnego piętra jaskini. Mniej więcej w połowie, znajduje się wydatne przewężenie, za którym studnia przechodzi w szczelinę rozszerzającą się ku NW aż do miejsca, w którym już zjazdem osiąga się dno obszernego korytarza.

Dworzec i Główny Chodnik

Dworzec to centralna, najrozleglejsza sala dolnego piętra jaskini, z której chodniki rozchodzą się promieniście w nieomal wszystkich kierunkach, tworząc trudną orientacyjnie plątaninę korytarzy przecinających się wzajem na różnych poziomach. Na NW od dworca rozciąga się na osi NE–SW Główny Chodnik, bardzo wysoki korytarz, zdobny w niezwykle bogatą szatę naciekową, imponującą rozmiarami rzadko spotykanymi w jaskiniach jurajskich. Najbardziej charakterystyczną formą jest pokaźna „Meduza” - wyjątkowo wdzięczny obiekt dotychczasowych sesji fotograficznych.

Sala Misiołaków - rejon Sali pod Progiem - Korytarz Heliktytowy

Kierując się Głównym Chodnikiem na SW, poprzez dwumetrowy prożek osiągamy Salę Misiołaków. W jej północnym krańcu, w namulisku zalegają kości niedźwiedzi jaskiniowych. Ściany, spąg i strop sali pokryte fantastyczną szatą naciekową (m.in. spore gniazda  stalaktytów i makaronów). Ku S przedostajemy się do Sali pod Progiem (charakterystyczny biały stalagmit „pagodowy” pośrodku)  Z Sali odchodzą trzy niewielkie ciągi, kończące się niedostępnymi ciasnotami. Cicha Lipa jest najciaśniejszym i najtrudniejszym korytarzem w całej jaskini, który dotychczas udało się tylko jednokrotnie pokonać na całej długości. Za ciągiem ekstremalnych zacisków  szczeliny, znajduje się rozszerzenie. Przewieszony  6 metrowy Próg Stanleya pokonany za pomocą technik hakowych, doprowadza do kilkumetrowego korytarza z ekstremalnym zaciskiem, za którym przez prożek schodzi się do niewielkiej salki. Dalej  niedostępna szczelina kontynuuje się w dół, prawdopodobnie łącząc się z partiami zlokalizowanymi w okolicy wejścia do Termitier.

W zachodniej ścianie Sali pod Progiem rozpoczyna się niezbyt obszerny, choć wysoki korytarz, w którego połowie odchodzi  ku górze ślepy kominek.

W północno-zachodniej części komnaty, zaraz obok niedźwiedziego cmentarzyska ma swój początek Korytarz Heliktytowy – jedno z ładniejszych miejsc w jaskini. Ściany tego wysokiego chodnika zdobią liczne nacieki agrawitacyjne miodowej barwy.

Rejon Sali ze Stalagmitem

W zachodniej ścianie Głównego Chodnika, mniej więcej naprzeciw Dworca, prostopadła szczelina wiedzie w dół ku najgłębszym partiom jaskini, w rejon Sali ze Stalagmitem. To ładna komórka o piaszczystym namulisku, z charakterystycznym dużym stalagmitem (wysokim na ok. 120cm) w północnej części. W północnym zaułku sali znajduje się piaszczysty syfonik, stanowiący aktualne dno jaskini. W północno-zachodniej części Sali, zlokalizowane jest niewielkie okno, za którym wiedzie bardzo ciasny, szczelinowy korytarz o przebiegu NE–SW. W miejscu tym daje się zauważyć wyraźny przepływ powietrza, co może sugerować bliskość powierzchni.

Za prożkiem w S cześci Sali można się przedostać ciasnym przełazem do Sali Misiołaków (nieopodal Korytarza Heliktytowego), zaś górą, poprzez wysoki na ok. 5m komin, ciąg łączy się z Głównym Chodnikiem, poprzez okienko zawieszone kilka metrów nad jego dnem.

W północno-wschodniej części tych partii, zaczynają się Szkieleciarki, niski korytarz o piaszczystym dnie wijący się pod Głównym Chodnikiem. Znaleziono w nim kości niedźwiedzia jaskiniowego, między innymi dobrze zachowaną część żuchwy i  czaszki. Rejon Sali ze Stalagmitem i Szkieleciarek komunikuje się z Głównym Chodnikiem kilkoma łącznikami.

Ścieżka zdrowia – Białe ulice

Obszerna sala Dworca, w swej południowo-wschodniej części doprowadza do ciągu o przebiegu NE–SW. W kierunku północno-wschodnim, prosty korytarz długi na ok. 30m (Ścieżka Zdrowia) wiedzie do niewielkiej salki będącej początkiem Białych Ulic. Ścieżka Zdrowia kończy się kilka metrów dalej na północ ślepym zaułkiem, zaś Białe Ulice zorientowane w większości na tym samym pęknięciu co Główny Chodnik, zawracają w tym miejscu ku SW, aż do wysokiego na ok. 4,5m prożka poprzez który się z nim łączą (połączenie od strony Głównego Chodnika przez charakterystyczną Białą Pochylnię). Zaraz za wspomnianą niewielką salką, korytarz przecina długa, prostopadła szczelina tworząca kolejny, skierowany ku NW, obszerny choć ślepy korytarz – kolejną z Białych Ulic. Liczne korzenie wystające tutaj ze stropu mogą świadczyć o bliskości powierzchni. Kilka metrów dalej, niski korytarzyk prowadzi w dół na północny-zachód, do okresowo zalewanego zaułka wypełnionego dużymi pizoidami.

Spąg, oraz ściany tych partii praktycznie w całości pokrywają imponujące polewy naciekowe. W wielu miejscach występuje śnieżnobiałe, miękkie mleko wapienne, które w jednym z bocznych ciągów oblewa fragmenty korzeni, tworząc ciekawą formę naciekową. W spągu znajduje się duża ilość mis martwicowych, często wypełnionych perłami jaskiniowymi.

Kręta aleja – Termitiery

W SE części Dworca, w miejscu gdzie ma swój początek Ścieżka Zdrowia, lecz w kierunku S prowadzi charakterystyczna, meandrująca Kręta Aleja o specyficznie zerodowanych ścianach rdzawej barwy i gliniastym namulisku. Korytarz ten zakręca kilkukrotnie, by ostatecznie zakończyć się niedostępnymi szczelinami. W ścianach Alei znajduje się kilka zataczających pętle wąskich korytarzy. Pierwszy z nich, zlokalizowany w zachodniej ścianie prowadzi ciasną szczeliną aż w okolice Studni Popielcowej.

W końcowej części tego korytarza okresowo występuje niewielkie jeziorko - kałuża, zaraz za którym znajduje się wejście do szczeliny, rozszerzającej się w kierunku S, z charakterystycznymi gliniastymi formami napływowymi – Termitierami.

Szata naciekowa w Krętej Alei, oraz otaczających ją korytarzach jest stosunkowo uboga.

Przewiew występuje w otworze, oraz oknie do studni Popielcowej W jaskini brak jest cieków wodnych, miejscami występują kałuże. W mokrych okresach dno Białych Ulic oraz znajdujące się tam misy martwicowe zalewa woda.

W otworze wegetują glony, mchy i porosty, grzyby przerastają martwe owady. Z fauny stwierdzono muchówki, ćmy Triphosa dubitata i Scoliopterix libatrix, skoczogonki, ślimaki. Stwierdzono zimowanie kilkudziesięciu nietoperzy z czterech gatunków: podkowiec mały Rhinolophus hipposideros, nocek duży Myotis myotis, nocek orzęsiony M. emarginatus, nocek rudy M. daubentonii. W Dworcu znaleziono martwą nornicę rudą.

Materiał archeologiczny i paleontologiczny jest w trakcie opracowywania.

 

Historia eksploracji

4.02.2012

Wojciech Kuczok i Marek Pawełczyk robią rekonesans powierzchniowy w skałach okolic Złotego Potoku. Kilkadziesiąt metrów powyżej otworu Groty Niedźwiedziej znajdują i wstępnie rozkopują zapadlisko z silnym wywiewem ciepłego powietrza.

12.02.2012

Zespół: Rafał Klimara, Wojciech Kuczok, Grzegorz Kuśpiel oraz Marek Pawełczyk prowadzą prace przy odgruzowaniu otworu. Odsłonięto wylot mytego korytarzyka z silnym wywiewem, do którego wejście zagradza wielka wanta.

20.02. 2012

Zespół: Wojciech Kuczok, Grzegorz Kuśpiel, Marek Pawełczyk i Jarosław Surmacz kontynuuje prace przy problemie w Złotym Potoku. Udaje się udrożnić przejście między wantą a stropem i wejść do nieznanej jaskini. Wyeksplorowano rejon Sali Krasińskiego i znaleziono ciasne okienko, przez które wrzucony kamień toczył się i obijał od ścian ok. 10 sekund.

22.02.2012

Zespół: Ernest Bielak, Rafał Klimara, Wojciech Kuczok, Marek Pawełczyk, Jarosław Surmacz, pokonuje zacisk, schodzi Studnią Popielcową i odkrywa ok. 500 metrów rozległego systemu korytarzy z unikalną szatą naciekową, właściwie wszystkie znane ciągi głównej części jaskini: Dworzec, Krętą Aleję z Termitierami, Ścieżkę Zdrowia i Białe Ulice, Główny Chodnik, Salę Misiołaków, Salę pod Progiem, Korytarz Heliktytowy oraz rejon Sali ze Stalagmitem i Szkieleciarek.

27.02.2012

Zespół: Ernest Bielak, Mariusz Janik, Maciej Jeziorski, Wojciech Kuczok, Grzegorz Kuśpiel, Marek Pawełczyk oraz Jarosław Surmacz zwiedza jaskinię i uzupełnia dokumentację fotograficzną. Podjęto próbę eksploracji na kilku przodkach, praktycznie bez sukcesów (puściło ok. 10 metrów korytarzyka).

10.03.2012

Zespół: Radosław Kobierski, Lidia Kobierska, Wojciech Kuczok, Marek Pawełczyk, Grzegorz Kuśpiel,  Zbigniew „Stanley” Wiśniewski, Anna … oraz Tomasz Walaszczyk zwiedzają jaskinię. Wiśniewski pokonał wspinaczką hakową Próg Stanleya i odkrył za nim kilkanaście metrów partii z możliwą kontynuacją za zwężeniem.

17.03.2012

Wojciech Kuczok oprowadza po jaskini sporą grupę grotołazów z STJ KW Kraków, m. in. Michała Gradzińskiego i Marcina Wawrykę. Potem dołącza do niego zespół eksploracyjny, który rozwiązuje dwa problemy – jeden negatywnie w rejonie zawaliska Sali pod Progiem i jeden pozytywnie, bo J. Surmacz odkrywa kilkanaście metrów ekstremalnie ciasnego ciągu Cichej Lipy. Czas akcji: ok. 8h. Pozostała część Zespołu eksploracyjnego zaczyna montaż klapy w przełazie do Studni Popielcowej.

20.03.2012

Ciąg dalszy prac instalacyjnych włazu (zakupionego z własnych środków), który miał zapobiec dzikiemu zwiedzaniu dolnego piętra i zniszczeniu unikalnej szaty naciekowej.

25.03.2012

Jakub Nowak, Marek Pawełczyk i Jarosław Surmacz zaczynają pomiary jaskini.

5.04.2012

Jakub Nowak, Jarosław Surmacz, Marek Pawełczyk, Wojciech Kuczok kontynuują pomiary II piętra.

10.04.2012

Jakub Nowak, Jarosław Surmacz kartują III piętro jaskini

29.04.2012

Marek Pawełczyk i Jarosław Surmacz oprowadzają po jaskini dwie grupy: Marcin Surmacz, Daniel Surmacz, Jerzy Zygmunt, Krzysztof Jarząb i Jakub Pysz. Podczas akcji podjęto się prób eksploracji w kilku miejscach wytypowanych jako perspektywiczne. Próby jednak nie przyniosły nowych odkryć. Wszystko wskazuje na to, że dalsze możliwości eksploracji zostały wyczerpane.

Nie udało się zapobiec włamaniu do obiektu – w połowie listopada 2012 zauważono, że kłódki zostały przecięte nożycami do metalu, a w jaskini dokonano kradzieży sprzętu fotograficznego wartego kilka tysięcy złotych, zdeponowanego w rejonie Sali Misiołaków. Zespół eksploracyjny pod kierownictwem Grzegorza Kuśpiela natychmiast zareagował zamontowaniem nowego włazu w otworze jaskini, a także wymianą kłódek we włazie do dolnego piętra.

Ze względu na unikalną wartość obiektu odkrywcy zachęcają środowisko naukowe do zintensyfikowania badań, a także działań na rzecz ochrony jaskini. Należy uznać, że same włazy zabezpieczające wejście nigdy nie będą w pełni skuteczne. Jaskinia powinna być monitorowana i objęta nadzwyczajnymi środkami ochrony.

Stanowisko Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach w sprawie nowoodkrytej jaskini na terenie rezerwatu przyrody „Parkowe”

Zimą ubiegłego roku dokonano odkrycia jaskini krasowej  w rezerwacie przyrody „Parkowe”. Jaskinia ta, której nadano nazwę „Niedźwiedzia Górna”, należy do najcenniejszych obiektów przyrodniczych na terenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Przedstawia ona wybitne walory naukowe. Istotne jest zatem zachowanie jaskini w stanie nienaruszonym w celu przeprowadzenia szczegółowych badań archeologicznych, paleontologicznych, geologicznych i chiropterologicznych.

Ten stopniowo poznawany obiekt jaskiniowy wrażliwy jest na obecność człowieka, zatem wejście nawet doświadczonych grotołazów, może spowodować nieumyślne uszkodzenia jego cennych elementów. W związku z tym, w celu zabezpieczenia jaskini przed niekontrolowaną eksploracją zainstalowano w jej otworze wejściowym zamykany właz.

Biorąc pod uwagę, że obiekt ten jest także atrakcyjny z punktu widzenia speleologicznego Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach zamierza umożliwić kontrolowane zwiedzanie jaskini. Wcześniej jednak konieczne jest przeprowadzenie rozpoznania walorów przyrodniczych i naukowych jaskini, a następnie określenie zasad i warunków poruszania się po jej wnętrzu w sposób nie stanowiący zagrożenia dla wartości jakie obiekt ten sobą przedstawia.

W związku z tym apelujemy do całego środowiska grotołazów, zarówno zrzeszonych jak i niezrzeszonych, a także do innych osób w jakikolwiek sposób zainteresowanych obiektami jaskiniowymi o wykazanie cierpliwości i powstrzymanie się od prób wejść do  Niedźwiedziej Górnej przed zakończeniem działań zmierzających do jej rozpoznania.

Zachowanie tej tak cennej dla nauki jaskini zależy również od Państwa

Jednocześnie informujemy, że wejście do jaskini bez zgody Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach, jest zakazane. Naruszenie tego zakazu, zgodnie z ustawą o ochronie przyrody, podlega karze aresztu lub grzywny.

Bibliografia

Jaskinie, numer 70

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska, oddział Katowice

Autorzy opracowania (opisy, historia)

Wojciech Kuczok, Jarosław Surmacz

Zdjęcia

Maciek Jezio Jeziorski