Opis dojścia

Idąc ścieżką dydaktyczną od strony Kościoła w Jaroszowcu, przy przystanku nr 7 „Zjawiska Krasowe”, obok Jaskini Lodowej, trawersujemy wzgórze w prawo, kierując się na SE. Po ok. 70 metrach za charakterystycznym, dużym rowem rozpadlinowym, skręcamy w prawo, w kierunku wzgórza. Otwór znajduje się w pionowej szczelinie, ok. 10 metrów poniżej szczytu.

Opis jaskini

Otwór jaskini prowadzi do wąskiego korytarza, o przebiegu NE-SW, którym dochodzimy do charakterystycznego zacisku w kształcie litery „Z” (ZII). Za zaciskiem korytarz się rozszerza. W tym miejscu warto zaporęczować ok. 5 metrowy prożek (spit; potrzebna plakietka i krótka lina), który sprowadza nas na pochylnię o gliniastym namulisku. Na końcu pochylni korytarz zakręca w prawo, gdzie po gzymsie skalnym dochodzimy do zaciskowego okienka w kształcie litery „V” (ZII), za którym korytarz ponownie zakręca w lewo, kontynuując się w kierunku SW. Po ok. 10 metrach dochodzimy do Wiszącej Salki z Niewąską Studnią, głęboką na 24 metry (wolny zjazd; stanowisko z 2 spitów, z jedną przepinką – potrzebne plakietki, lina ok. 30 metrów). Zjazdem osiągamy dolne, obszerne partie szczeliny. Stąd w kierunku NE, wspinamy się na zawaliskowy próg wysoki na ok. 10 metrów. Za progiem przez Salę Ciosową, dochodzimy do studni z trudnym zaciskiem ZIII, który sprowadza nas do Piekła – najniżej położonych partii jaskini (-44 m).

Wracamy pod Niewąską Studnię. Stąd zawaliskowy korytarz pod dużą wantą prowadzi w partie Pierwszego Dna (-42 m).

Z tego miejsca, szczelina kontynuuje się w kierunku SW, by po kilku metrach zakręcić na S (na zakręcie charakterystyczna, niewielka kawerna z ładnymi kaskadami naciekowymi). Tam również znajduje się zawalisko kończące te partie, z okienkiem prowadzącym w rejon Salki Mlecznej (odradza się jednak przechodzenie tędy do Salki, ze względu na zagrożenie ze strony niestabilnych want).

W kierunku Salki Mlecznej idziemy bezpiecznie, po charakterystycznych „schodkach” w prawej ścianie, zaczynających się nad dużą wantą (pod którą przechodziliśmy idąc w kierunku Pierwszego Dna). Z Salki, ciągiem kominów z zaklinowanymi mostami skalnymi, mijając Zaułek Marty, osiągamy górne partie szczeliny. W tym miejscu warto rozpocząć poręczowanie trawersu w kierunku Niewąskiej Studni (brak punktów! poręczujemy „z natury”!).

Na spągu zalega gruz i glina, bliżej otworu – ziemia i liście. Nacieki tworzą grzybki, polewy i mleko wapienne. Sucho i widno tylko we wstępnej szczelinie, w głębi wilgotno. Przy niskich temperaturach w otworze czuć wyraźny wywiew. Przy otworze wegetują glony, mchy, porosty i paprocie, w tym zanokcica skalna. Z fauny stwierdzono muchówki, pająki, w tym Meta menardi, kosarze, ćmy Triphosa dubitata i Scoliopterix libatrix, pierćienice i wije. W okresie przejściowym i hibernacyjnym jaskinię zasiedlają nietoperze: podkowiec mały Rhinolophus hipposideros, nocek duży Myotis myotis, nocek wąsatek/brandta Myotis mystacinus/brandtii i nocek rudy Myotis daubentonii. Na spągu zalegają kości średniej wielkości ssaków.

Jaskinia, ze względu na znaczną głębokość oraz liczne, uciążliwe zaciski w ciągu głównym jest jednym z najtrudniejszych technicznie obiektów na Wyżynie Krakowsko-Wieluńskiej. Spore ilości zaklinowanych want mogą stanowić poważne zagrożenie, dlatego zaleca się szczególną ostrożność podczas zwiedzania. Ze względu na liczną kolonię nietoperzy nie należy wchodzić do Twardej w okresie od listopada do kwietnia.

Historia eksploracji

28.12.2010

Podczas rekonesansu w rejonie Góry Stołowej i Wzgórza Pod Wieżą Wojciech Kuczok zauważa wytop i silny wywiew ciepłego powietrza. Po kilkudziesięciu minutach "prac ręcznych" Wojciech Kuczok i Jarosław Surmacz odgruzowują otwór. Surmacz pokonuje Wąską Szczelinę i dochodzi do zacisku "zetki".

30.12.2010

Jarosław Surmacz asekurowany z powierzchni przez Macieja Pawełczyka, samotnie eksploruje próżnię, poręczując prożek za "zetką" oraz Niewąską Studnię i osiąga I Dno -42 m.

22.01.2011

Maciej Jeziorski, Rafał Klimara i Jarosław Surmacz po kilku godzinach poszerzają zaciski tak, by do wnętrza mogli się dostać także grotołazi o normalnych parametrach. Surmacz i Kuczok kontynuują eksplorację, odkrywając Salę Ciosową (najobszerniejsze miejsce jaskini) i docierają do zacisków nad Piekłem.

29.01.2011

Ekipa w składzie Kuczok, Surmacz, Pawełczyk działa w obiekcie. Surmacz pokonuje zacisk do Piekła i osiąga aktualne dno jaskini (-44 m). Odkrywa też Mleczną Salkę, Zaułek Marty, wspina się kominami do Trawersu Niewąskiej i dociera do Wiszącej Salki.

10.04.2011

Podczas pierwszej akcji pomiarowej kierowanej przez Michała Kuryłowicza, Kuczok znajduje bezpieczne dojście do Sali Mlecznej po "schodkach"

10.09.2011

Jakub Nowak, Jarosław Surmacz i Rafał Klimara mierzą całą jaskinię.

Bibliografia

Kwartalnik "Jaskinie", numer 68

"Jaskinie i schroniska skalne Stołowej Góry i okolicy”; M. Szelerewicz, A. Górny.

Autorzy opracowania (opisy, historia)

Wojciech Kuczok, Jakub Nowak, Maciej Pawełczyk, Jarosław Surmacz

Zdjęcia

Jakub Nowak